Eylül Ayında Atom Karınca Olmak!

Son yazımda ağustos ayında karınca olmaktan bahsetmiştim. Malum ağustos ayı hayli yoğun geçmişti, bu yoğunluk eylül ayına fazlasıyla sirayet edince karınca olmak da kifayetsiz kaldı, yazının başlığı da böylece oluşmuş oldu.
Eylül ayına Aydın'da düzenlenen mısır festivalini ziyaretle başladık. Ovanın içinde belli bir alan festivalde yer alacak ürün ve yöntemleri sergilemek için kullanılmıştı. Mısır yetiştirmeyle ilgili her türlü konuda fikir alabileceğiniz güzel bir festivaldi.

 Köyde mısır yetiştiriciliği oldukça yaygındır ve genelde iki tip mısır yetiştirilir, bunlar hayvan yemi olarak değerlendirilen silajlık mısır ve yağlık mısır da denen dane mısırdır. Silajlık mısırda mısırlar yeşilken hasat edilir, danelik mısır ise iyice kuruyup nem oranı %20'nin altına düştükten sonra hasat edilir. Mısır çeşitleri elbette bu ikisiyle sınırlı değildir, ekmeği çok istediğim fakat nasip olmayan süt mısırı bilmeyeniniz yoktur, bir de aşağıda gördüğünüz ve ticari kaygılardan bağımsız olarak kendi ihtiyacımız kadar ektiğimiz cin mısır var. Eylül ayı cin mısırın da hasat edilmeye başlandığı bir aydı. Kuruyan mısır koçanlarını koparıp etrafını saran kabuklarından sıyırdıktan sonra iyice kurumaları için koçan halinde bıraktık. Taneleyip de kurutmanın nasıl olacağını sorduğumda pek iyi olmayacağı cevabını aldım. Ayrıca iyi kurumayan cin mısırları kavurduğunuzda patlamıyorlarmış. Dolayısıyla koçan halde iyice kurutup tanelemek gerekiyormuş.

Cin mısır

Mısır kadar biber de eylül ayında gündemde olan mahsüllerden biriydi. Kış hazırlığının vazgeçilmezlerinden olan biberleri değişik şekillerde değerlendirdik. Bir kısmını sapları kesilip doğrandıktan sonra güneşte kurutup değirmende toz biber olarak öğüttürdük.

 Acı olan küçük biberleri de yine aynı şekilde kurutup pul biber olarak değerlendirdik. Biber sezonunda değirmende yoğunluk çok oluyor ve sıra beklemeniz gerekiyor. Pul biberlik biberlerimiz fazla olmadığı için bu sırayı beklemek istemedim ve pul biberini evde robottan geçirerek yaptım. Zahmetli ve oluşan biber tozundan ötürü hayli eziyetliydi o yüzden bir dahaki sefere sabırla bekleyeceğimi düşünüyorum. Alttaki resimde pul biberlerin oluşum aşamalarını da görebilirsiniz.

Hazır biberlerin bol olduğu zamanda iken biber salçası yapmamak olmazdı. Bu yıl ektiğimiz biberlerin çoğunluğu tatlı biberdi dolayısıyla biber salçamız da tatlı oldu.

 

Biberlerin kızarması tarhana otlarının çiçeklenmesi ve sıcaklıkların düşmesi tarhana yapımına geçilebilecek olduğunun göstergeleri. Dolayısıyla köyde kış hazırlıklarının olmazsa olmazı olan tarhana yapımı için de kollar sıvandı. Aşağıdaki resimde tarhananın ilk adımını görüyorsunuz. Bu ilk aşamada tarhananın biber, domates, soğan gibi malzemeleri doğranıp kazana konuyor ve üzerlerine bütün halde tarhana otları yerleştiriliyor. Tarhana otu bu malzemeler piştikten sonra tüm halde kazandan çıkarılıyor yani geriye sadece kokusu ve aroması kalıyor.

 

Hazır tarhana yapmışken farklı erzak torbası denemeleri de yapayım dedim. İşte onlardan birisi de amerikan bezi kullanarak diktiğim bu bez torba oldu.

 

 Eylül ayının bir diğer faaliyeti ise incir hasadı oldu. Ne varki bu yıl yağışların fazla olması incirde kalite ve verimi çok olumsuz etkiledi. Çoğu incirde bereler oluşurken çürük incirin oranı da bir hayli arttı.

Elhamdülillah olumsuz şartlara rağmen ağzından bal damlayanlar da yok değildi.

Yeni Mahsül Kuru İncirler

İncir hasadı sona yaklaşırken ceviz hasadına bismillah dedik. Cevizleri yeşil kabuklarından ayırırken bayram öncesi ellerimize kınalarımızı da yakmış olduk. 

 Tohum ayıklama işleri de bu aya damgasını vuranlardan oldu. Alttaki fotoğrafta köyde bir çok yerde özellikle de sulak arazilerde kendiliğinden yetişen hayıt bitkisinin tohumlarını görüyorsunuz. Harika renkteki çiçekleri yerini şifa kaynağı bu tohumlara bırakmış durumda.

Hayıt Tohumu

Hayıt tohumunu dalından sıyırması zahmetsiz kolay bir işti fakat bamya tohumlarını önce kesip sonra kırıp tanelemesi çok uğraştırdı. Kesme işlemi için budama makası kullanmam gerekti.

Yapmak istediğimiz bazı işleri ise yapamadık. Bunlardan biri de üzüm pekmeziydi. Bu yıl asmalarda üzümler az olduğundan pekmez yapabilecek miktarda üzüm elde edemedik fakat pekmezin içine konan ve pekmez toprağı olarak bilinen beyaz kili zeytinyağlı sabun yapımında kullandım, her ne kadar görüntüsü pek estetik olmasa da elleri yumuşacık yapan bir sabun oldu.


Zeytinyağlı Killi Sabun

Özetle eylül ayı türlü meşguliyetlerle hayli yoğun geçti, ahali ağustos ayında karınca eylül ayında atom karınca performansı sergiledi.

Bamyanın Serüveni

Yemek seçmem ama bazı yemeklerin gönlümde ayrı bir yeri vardır. Bamya da bunlardan biri. Yemesi güzel, peki ya yetiştirmesi, tarladan toplaması, kurutması, konservesi, yemeği.

Yetiştirmesi ile başlayayım. Bamyayı fide olarak değil, tohum olarak doğrudan tarlaya ekebiliyorsunuz. Bamya ekimi için traktörle önce toprak hazırlığı yapılması gerekiyor, sonra da belinize bağladığınız, içinde tohumların olduğu bir bez torba ve elinizde çapa ile işe koyuluyorsunuz. Traktörün sürüp yan yana paralel şekilde oluşturduğu hatlardan birinin başına geçip çapayla kısa aralıklar halinde küçük oyuklar açıp, bu oyuklara tek tek tohumları koyup, tekrar oyukları kapatıyorsunuz.

Bir kaç hafta sonra bir bakıyorsunuz o minicik tohum filizlenip topraktan başını çıkarıyor, önce yapraklanıyor, sonra hiç umulmayacak güzellikte çiçek açıyor ve her şey buradan sonra başlıyor; siz suluyorsunuz o büyüyor, büyüyor, büyüyor... Sulak yerde nasıl büyünürse işte aynı öyle büyüyor ve nisan ayında parmaklarınızın arasında zor tuttuğunuz tek bir tohum, ekim ayında boyunuzu aşmış ve onlarca bamya vermiş oluyor. O da yetmiyor; artık benden bu kadar demeden önce, bir de seneye ekebilmeniz için size tohumlar veriyor. Bir iken bin oluyor adeta.

 

Haziran Ayında Bamyalar

 

Arada en önemli kısım olan toplama işini atladığımı düşünmeyin. Bamya toplama hayli zahmetli bir iş; elinizle tek tek kopartmanız gerekiyor; üstelik ısırgan otunu aratmayacak şekilde acıtan, yakan, kaşındıran bir özelliğe sahip. Bu yüzden mutlaka uzun kollu kıyafet giymeli ve eldiven takmalısınız. Ayrıca yanınıza arkadaş bulmanızı da tavsiye ederim; böylelikle en çok bamyayı kim toplayacak müsabakası düzenleyebilir, birbirinizin gözünden kaçan bamyaları fark edip, ertesi güne kocaman olup kartlamadan ekonomiye kazandırabilirsiniz.

Eğer bamya ekmişseniz bir ayağınız tarlada demektir. Hemen her gün toplamak için tarlaya gitmeniz gerekir.  Ekim yaptığınız alan ihtiyacınızdan fazlasını karşılıyorsa fazla gelen bamyaları ne şekilde kullanacağınızı düşünmeniz lazım, ki fazla düşünmeye de gerek yok aslında çünkü önünüzde üç seçenek var: satmak, kurutmak, konservesini yapmak. Yani bir ayağınız tarladayken diğeri de mutfaktadır.

Bamya kurutma işi köyde kış hazırlığı faaliyetlerinin başında geliyor. Kurutma için sıcaklık ve nem oranı çok önemli. Sıcaklık düşük, nem yüksek olursa kuruma işlemi hem uzun sürer hem de kurutulan sebzelerin içleri küflenir hatta ilerleyen zamanlarda böceklenmeyle karşılaşabilirsiniz.

Temmuz-Ağustos ayları kurutma için en ideal zamanlar. Fakat unutmamak gerek bamya gölgede kurutulur yani doğrudan güneşin altında tutulmazlar.

Kurutma için fazla büyük olmayan bamyalar seçilir ve tek tek ayıklanıp bez üzerine serilir. Sıcaklığa göre 1-2 gün diriliğinin gidip yumuşaması için beklenir. Yumuşayınca tek tek ipe dizilir ve bu bamya dizileri gölgelik havadar bir yerde yükseğe asılarak kurumaya bırakılır. Kuruma tamamlanınca rutubetsiz bir ortamda mümkünse cam kavanoz içinde buzdolabında saklanır. Her ne kadar uygun şartlarda kurutmuş olsanız da uygun şartlarda saklanmayan her kuru bamyanın küflenme ve böceklenme riski vardır.

Özetle; bamya tek tek ekilir, tek tek toplanır, tek tek ayıklanır, tek tek dizilir. Sadece alın teri değil aynı zamanda el emeğidir, göz nurudur.

 

Ekim Ayında Bamyalar